Hoe Trump de verkiezingen heeft kunnen winnen

Vanuit Nederland en de rest van de wereld wordt vol ongeloof en verbazing gereageerd op de uitslag van gisteravond. Donald Trump wordt de nieuwe president van Amerika. Zijn die Amerikanen nou helemaal gek (geworden)?

In de weken voor de verkiezingen hebben we redelijk veel gesprekken over politiek. Meestal zijn politiek en religie onderwerpen die gemeden worden, maar zowel onze vrienden als bekenden, stonden open voor discussies. Wat me opvalt, is dat het merendeel van de gesprekken heel respectvol verloopt. We staan soms lijnrecht tegenover elkaar qua opvattingen, maar kunnen er goed over praten. Ik vind het vooral enorm interessant om te leren hoe mensen tot bepaalde opvattingen komen.

Het is 8 november en we zitten er klaar voor. De tafel naast ons is er ook klaar voor: “I voted for God, guns, glory and grab m by the p*ssy”. “Well Hillary has got a bigger d*ck than he does.” Per tijdzone worden de stembussen gesloten en de staten worden een voor een rood of blauw gekleurd. Op basis van de polls is Hillary de verwachte winnaar, maar zoals bekend draait de avond op een andere uitslag uit. Hoe heeft Trump kunnen winnen?

Een Nederlands perspectief

Vanuit een Nederlands perspectief kun je je gemakkelijk vinden in ideeën van democraten. Of andersom: je kunt je gemakkelijk niet vinden in ideeën van republikeinen. Wapenbezit, abortus, het homohuwelijk en andere conservatieve aspecten van republikeinen passen niet in onze progressieve denkbeelden.

Aan de andere kant is er een fundamenteel verschil tussen republikeinen en democraten waarin we (onbewust) de kant van de republikeinen zouden kiezen: “Federal vs State laws”. Republikeinen willen zo weinig mogelijk federale belasting betalen en willen zo weinig mogelijk federale wetgeving. “Leave it up to the states to control the laws.” De democraten willen meer zaken centraal geregeld en hebben daar ook meer belastingcenten voor nodig. Hoe is dat dan vergelijkbaar met een Nederlands perspectief?

Je kunt Amerika niet met een land zoals Nederland vergelijken wanneer het aankomt op omvang en inwonersaantal. Het land is voor vele aspecten simpelweg te groot, en de verschillen tussen staten zijn ook vaak te groot om dingen centraal te regelen.

Zou je liever willen dat onze wetgeving bepaald wordt door de Nederlandse regering op basis van onze cultuur, of centraal geregeld door de Europese Unie? Ojee, hij woont nou al echt te lang in Amerika als hij Europa als een land gaat zien.

Ok, maar Trump?

Het systeem

Met 98% van de stemmen geteld heeft Hillary 59,233,484 stemmen en Trump 59,081,279 stemmen. Dus qua pure aantallen hebben meer Amerikanen op Hillary gestemd dan op Trump. Wacht even, waarom is Hillary dan niet de volgende president?

Amerika werkt met een systeem waarbij iedere staat senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden mag leveren. De aantallen zijn afhankelijk van het aantal inwoners van de staat. Het geleverde aantal staat dan gelijk aan het aantal “kiesmannen”. Bij de verkiezing worden de stemmen voor iedere staat geteld. Als de republikeinen bijvoorbeeld de staat Florida winnen met de meeste stemmen, krijgen zij alle kiesmannen voor Florida (29). In totaal zijn er 538 kiesmannen. Wie minimaal 270 kiesmannen gewonnen heeft, wint de verkiezing. Uiteraard werkt dit beide kanten op, maar dit jaar hebben de republikeinen genoeg staten gewonnen om ze over de 270 te helpen.

De tegenpartij

Vele republikeinen zijn niet bepaald fan van Trump. Maar het alternatief is ook niet echt om over naar huis te schrijven. Hillary staat bekend om “back-door politics”, leugens, en een mening die een paar jaar later omslaat. Ze heeft ook de laatste maanden “under federal investigation” gestaan vanwege het e-mail schandaal. En daarbovenop wordt ze ervan verdacht de voorverkiezingen van de democratische partij onreglementair te hebben beïnvloed.

Een van Trump’s belangrijkste speerpunten is dat hij geen politieke ervaring heeft, maar een succesvolle zakenman is. “You can vote for Hillary, but she’ll get nothing done.” Zowel republikeinen als democraten zijn een beetje moe van een traag politiek systeem waarbij veel geld besteed wordt, maar niet per se veel bereikt wordt. Wat dat betreft klinkt Trump’s boodschap veelbelovend en zijn Amerikanen klaar voor iets nieuws.

Het blijft een interessant vraagstuk hoe men uiteindelijk uitkwam bij een keuze tussen een racistische mafkees en een criminele leugenaar.

Trouw aan de partij

Of je het nou met politieke standpunten eens bent of niet, mensen hebben bepaalde perspectieven die gevormd zijn door historie, ervaringen en leefomgeving. Die perspectieven gaan verder dan de persoon waar je op stemt. Er zijn een heleboel republikeinen absoluut niet blij met Trump als kandidaat. Maar ze hebben ze nog altijd liever Trump als president, dan een democraat.

Een interessant gegeven bij deze verkiezing is dat eerder dit jaar een rechter van het hooggerechtshof is overleden. Dit brengt de aantallen terug naar 4 republikeinse en 4 democratische rechters. De nieuwe president mag een nieuwe rechter aanstellen. Deze rechters worden “voor het leven” aangesteld. Een republikeinse president gaat waarschijnlijk een rechter aanstellen met conservatieve opvattingen. Dus de keuze voor een partij gaat veel verder dan de komende 4 jaar.

Geen stem is een stem

We hebben de laatste maanden meerdere mensen gesproken die geen idee hebben wat te moeten doen, gegeven de keuze die ze hebben. Er wordt geschat dat slechts 55.6% van de mensen die kunnen stemmen, daadwerkelijk gestemd hebben. Trump’s aanhangers worden over het algemeen als fanatieker gezien dan Clinton’s aanhangers. Of je nu blij bent met de mogelijke opties of niet, per staat moet je minimaal zoveel (of meer) stemmen winnen. Als je niet of op een derde partij stemt, help je in feite de tegenpartij.

En nu?

Tijdens de campagne was Trump nogal uitgesproken over bepaalde zaken. Hij stond bekend als seksistisch en racistisch. Dit schrok een aantal mensen af, maar trok ook een aantal mensen aan. De vraag is of dit een campagne strategie was of dat dit daadwerkelijk zijn standpunten zijn. Tijdens zijn overwinnings-speech was een van de eerste punten die hij aanhaalde een oproep naar vereniging. Hij wilde een president zijn voor alle Amerikanen, ongeacht ras, religie, seksuele voorkeur of gender. De toekomst zal het uitwijzen.